1. Powstanie Rady.
Po pierwszej akcji likwidacyjnej getta warszawskiego, w październiku 1942 r. powstał Komitet polskich organizacji mający na celu niesienie materialnej pomocy Żydom jako ofiarom okrutnego terroru niemieckiego stosowanego przeciwko ludności żydowskiej.[…] W końcu listopada i w grudniu 1942 r. nastąpiła radykalna reorganizacja Komitetu, rozszerzanie jego składu i znaczne zintensyfikowanie działalności. […] utworzona została Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu. […]
2. Organizacja Rady i zakres jej działania.
[…] Rada ma charakter apolityczny. Rada ma za zadanie niesienie pomocy Żydom (w rozumieniu ustaw rasistowskich) jako ofiarom terroru niemieckiego. Pomoc ta miała obejmować: pomoc finansową (zasiłki), pomoc w uzyskiwaniu pomieszczeń, legalizację, pomoc w wyszukiwaniu zajęć zarobkowych itd.
[…]
4. Pomoc legalizacyjna.
Żydom na terenach poza gettami wzg. obozami żydowskimi pod karą śmierci przebywać nie wolno. […] jedną z najważniejszych spraw jest legalizacja Żydów. Pod tym względem Rada nawiązała kontakt z odnośnym, dobrze zorganizowanym biurem, które potrzebne dokumenty wygotowuje, jak metryki chrztu, ślubu, dowody osobiste (polskie), karty rozpoznawcze i wiele innych. […] Ilość tych dokumentów dostarczonych przez Radę w okresie sprawozdawczym wynosi parę tysięcy.
5. Pomoc finansowa
Drugą istotną pomocą winna być pomoc materialna, pieniężna, z uwagi na to, że znaczna część odnośnych osób, z powodu niearyjskiego wyglądu lub w obawie o szantaż, zarobkować nie może. I tej pomocy udzielała Rada każdemu, który o tę pomoc się bezpośrednio lub pośrednio zgłaszał przez odnośne organizacje. […]
Ilość korzystających z finansowej pomocy Rady, zrazu około 200-300, wzrosła w ostatnich miesiącach w okresie sprawozdawczym do wysokości około 1000 miesięcznie. […]
6. Referat mieszkaniowy
Trzecią istotną pomocą – a bodajże najważniejszą – pomocą miała być pomoc w udzielaniu pomieszczeń. Od posiadania dachu nad głową zależało i zależy życie odnośnej osoby. […] problem mieszkaniowy jest najtrudniejszy do rozwiązania. […] Zakup samodzielnych mieszkań okazał się niepraktyczny, gdyż po szantażu stawały się te pomieszczenia bezużyteczne. Zaś zdobycie pomieszczeń sublokatorskich natrafiało na przeszkody, leżące poza Radą, z uwagi na drożyznę takich pomieszczeń a brak odpowiednich na nie środków.[…]
7. Akcja antyszantażowa
Wielką plagą, którą nazwać można klęską społeczną, jest rozwielmożnienie się szantażu, którego ofiarą padały i padają znaczne ilości Żydów przebywających na terenie dzielnic aryjskich. Ofiary są ograbiane brutalnie ze wszystkiego, co posiadają, z gotówki, kosztowności, ubrań, bielizny i innych wartościowych przedmiotów. W rezultacie ofiary szantażu tracą mieszkanie i stają się ciężarem krewnych, przyjaciół, a gdy i ci pomocy udzielić nie mogą, zmuszone są zwrócić się o pomoc materialną do Rady. […] Toteż Rada zwracała się do Delegatury z wielokrotnymi apelami i systematyczne i szybkie, radykalne zwalczanie szantaży, domagając się między innymi wydania oficjalnego zarządzenia (mającego się ogłosić afiszami) Pełnomocnika Rządu, grożącego szantażystom i ich pomocnikom za ich zbrodnie – karą śmierci. Ogłoszenia takie w formie półoficjalnej zostały umieszczone w prasie podziemnej Delegatury i innych organów. Ponadto Rada sama wydała kilkakrotnie ulotki, w których piętnowała wspomniane zbrodnie, wzywając społeczeństwo do udzielania pomocy Żydom jako ofiarom terroru hitlerowskiego i do zwalczania szantażu. Wreszcie przekazywała Rada fakty szantażów, Sądowi Specjalnemu.
8. Referat propagandowy
Rada powołała do życia wspomniany referat celem wpływania drogą odpowiedniej literatury na społeczeństwo w kierunku udzielania pomocy Żydom, jako ofiarom hitlerowskiej polityki eksterminacyjnej. W tym zakresie wydała Rada 4 wydania ulotek, w tym 3 do społeczeństwa polskiego, w łącznej ilości 25 000, a jedną w języku niemieckim w ilości 5000 egzemplarzy. […] Ulotki te były kolportowane po domach i rozlepiane na murach Warszawy i miast prowincjonalnych. […]
9. Referat dziecięcy
[…] Rada powołała do życia specjalny referat, którego zadaniem jest opieka nad osieroconymi i innymi opieki potrzebującymi dziećmi żydowskimi i lokowanie ich po zakładach i rodzinach prywatnych. […] Około 20-30 dzieci zdołał wspomniany referat ulokować w odpowiednich miejscach, a perspektywy dalszej pracy dobre. […]
10. Referat lekarski
Ze względu na niebezpieczeństwo dekonspiracji w związku z chorobami „podopiecznych” i innych Żydów, Rada postanowiła powołać do życia referat lekarski, który jest organizowany i w najbliższym czasie będzie czynny. Działać będą zaufani lekarze, wtajemniczeni w charakter tej pracy, w rozmaitych punktach miasta – niektórzy nawet bezinteresownie. […]
[…]