PAŃSTWO PODZIEMNE
WYSŁANNIK POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE

[…] Moja praca wiązała się przede wszystkim z organizowaną delegaturą rządu. Miała ona powstać po przyjęciu dwóch zasadniczych założeń. Po pierwsze, niezależnie od przebiegu wojny Polacy nie podejmą jakiejkolwiek współpracy z okupantem niemieckim. Stąd za cel numer jeden przyjęto identyfikowanie i likwidowanie potencjalnych "Quislingów". Po drugie, administracja podziemna w kraju jest naturalną kontynuacją państwa polskiego, a jej działalność uzgadniana z rządem RP na wychodźstwie.

Pryncypialny stosunek do okupanta znakomicie ułatwiał pozyskiwanie aprobaty społecznej ludności. Okupacja nigdy nie została zaakceptowana przez Polaków, dlatego oczywiste pozostawało dla nich, że nie wyłonił się żaden legalny czy quasi legalny ośrodek kolaborujący z Niemcami. Z kolei władze Podziemia, przestrzegające reguł uznawanych za zasadnicze przez społeczeństwo, były odbierane jako „własne” i reprezentatywne.

W szczytowej formie rozwoju podziemnej państwowości definicja kolaboracji, system jej karania oraz egzekwowania kar zostały szczegółowo opracowane i rozpowszechnione […]

Wedle historycznej tradycji powstań listopadowego i styczniowego rząd powinien działać w podziemiu. To oznaczałoby jednak anonimowość i pozbawienie Polski kontaktów z aliantami, a więc realizacji własnej polityki zagranicznej. Ponadto, w przypadku zlikwidowania takiego gabinetu przez okupanta, nie byłoby możliwości utworzenia nowego. Rodziłoby to chaos i bałagan. Rząd powinien zatem pozostawać na terenie jakiegoś sojuszniczego państwa i stamtąd czuwać nad ciągłością struktur Podziemia. Polegać by to miało, między innymi, na mianowaniu władz podziemia, co uniezależniałoby jego funkcjonowanie od ewentualnych strat. Specjalną uchwałą dokonano jednak ograniczenia kompetencji personalnych rządu do osób uprzednio zaakceptowanych przez Podziemie. […]

Postanowiono zatem przyjąć kompromisową zasadę, że wyłonione władze Podziemia nie będą realizować polityki, która naruszałaby pryncypia polityczne któregokolwiek ze stronnictw czy tez ich żywotne interesy. […]

Stronnictwa postanowiły także utworzyć podziemny parlament. Jego zadaniami, prócz kwestii reprezentacyjno – przedstawicielskich, miały być także funkcje kontrolne: polityki personalnej i finansów Podziemia. […]
J. KARSKI TAJNE PAŃSTWO, WARSZAWA 2008, S. 122-123.